Migraine: Neurologische achtergronden, invloed van darmmicrobioom en hormonen, en impact op arbeidsp

Migraine: Neurologische achtergronden, invloed van darmmicrobioom en hormonen, en impact op arbeidsp

Migraine versus gewone hoofdpijn

Migraine is een neurologische aandoening die veel meer is dan “een erge hoofdpijn”. De pijn bij migraine is doorgaans hevig, bonzend en meestal gelokaliseerd aan één kant van het hoofd, in aanvallen die zo intens zijn dat ze het dagelijks functioneren verstoren. Typische bijkomende symptomen zijn misselijkheid, braken en overgevoeligheid voor licht en geluid, en bij ongeveer 20% van de patiënten treden visuele aura’s op (zoals flikkeringen of vlekken) voorafgaand aan de hoofdpijn.

In tegenstelling tot spanningshoofdpijn die vaak drukkend en aan beide kanten van het hoofd is dwingt migraine de patiënt vaak tot stoppen van activiteiten en rust zoeken in een stille, donkere omgeving.

 

Oorzaken en uitlokkende factoren

Migraine heeft een complexe en nog niet volledig opgehelderde oorzaak. Onderzoek suggereert dat er een erfelijke aanleg is: mensen met migraine reageren gevoeliger op bepaalde uitlokkende prikkels in de omgeving. Vaak is er sprake van een combinatie van triggers die een aanval initiëren. Voorbeelden van bekende migraine-triggers zijn onder meer hormoonveranderingen, te weinig slaap, stress, fel licht of bepaalde voedingsstoffen. 

Hoewel het precieze mechanisme ingewikkeld is, wordt migraine beschouwd als een neuro vasculaire aandoening: tijdens een aanval treedt een tijdelijke ontregeling op in de hersenstam en verwijden de bloedvaten in de hersenvliezen, gepaard met afgifte van ontstekingsstoffen die pijnsignalen veroorzaken. Deze ontregeling kan worden uitgelokt door bovengenoemde factoren, maar waarom een prikkel op een bepaald moment tot een aanval leidt is onderwerp van lopend wetenschappelijk onderzoek.

 

Migraine en darmmicrobioom

 

Er is groeiend bewijs dat de samenstelling van het darmmicrobioom de gemeenschap van micro-organismen in het maag-darmkanaal van invloed is op migraine. Recent onderzoek toont aan dat de darmflora van migrainepatiënten afwijkingen vertoont vergeleken met gezonde personen. Zo wordt migraine frequent geassocieerd met maag-darmklachten en -aandoeningen: in een grote studie had ongeveer 17% van de patiënten met prikkelbare darm syndroom (PDS) ook migraine, vergeleken met slechts 8% in een controlegroep. 

De wisselwerking tussen de darm en de hersenen (de darm-hersen-as) verloopt via neurale verbindingen, hormonen en immuunsignalen. Factoren zoals stress kunnen de darmflora verstoren (dysbiose), wat leidt tot lekkere darm en afgifte van ontstekingsstofjes die pijngevoeligheid in het zenuwstelsel verhogen. 

Interessant genoeg hebben behandelingen die het microbioom beïnvloeden zoals speciale diëten en probiotica in sommige onderzoeken migraineklachten weten te verminderen. Deze bevindingen openen de deur naar nieuwe therapieën die het darmmicrobioom als aangrijpingspunt nemen om migraineaanvallen te voorkomen of te verlichten.

 

Migraine en hormonen

Sterke aanwijzingen voor een hormonale invloed op migraine komen uit epidemiologische data en klinische observaties. Migraine komt namelijk circa 3,5 keer vaker voor bij vrouwen dan bij mannen. Met name schommelingen in het oestrogeenhormoon spelen een rol bij veel patiëntes: naar schatting krijgt ca. 60% van de vrouwen met migraine aanvallen in de periode rond de menstruatie. 

Deze menstruatie-gerelateerde migraineaanvallen zijn vaak zwaarder, duren langer en reageren minder goed op acute medicatie. Waarschijnlijk wordt dit veroorzaakt door de sterke daling van het oestrogeenniveau vlak voor de menstruatie, die als trigger voor migraine kan werken. 

Ook tijdens andere hormonale levensfasen zien we effecten: zo verbetert migraine bij sommige vrouwen tijdens de zwangerschap, en verminderen de aanvallen vaak na de menopauze wanneer de hormoonspiegels stabieler worden. 

De duidelijke relatie tussen hormonen en migraine heeft geleid tot specifieke behandelstrategieën, bijvoorbeeld continu gebruik van de anticonceptiepil bij menstruatie gebonden migraine in onderzoek, of het aanpassen van hormonale therapieën in overleg met artsen om aanvallen te beheersen.

 

Migraine behandeling

Hoewel migraine momenteel nog niet te genezen is, zijn er diverse effectieve behandelmethoden om de frequentie en hevigheid van aanvallen te reduceren. Veel patiënten kunnen met de juiste aanpak een normaal leven leiden ondanks hun migraine. De behandeling van migraine bestaat grofweg uit aanvalsbehandeling(acute therapie tijdens een migraineaanval) en preventieve behandeling (onderhoudstherapie om aanvallen te voorkomen).

 

Aanvalsbehandeling: Bij een opkomende migraineaanval wordt geadviseerd om zo snel mogelijk te rusten in een prikkelarme omgeving en een passende pijnstiller in te nemen. Eerste keus zijn vaak analgetica zoals paracetamol of NSAID’s (bv. ibuprofen of naproxen). Als deze niet voldoende werken, worden specifiekere middelen ingezet, zoals triptanen. Triptanen (bv. sumatriptan, rizatriptan) grijpen aan op serotonine receptoren in de hersenbloedvaten en kunnen de hoofdpijn bij een aanval binnen 2 uur aanzienlijk verlichten. Ze helpen vaak ook tegen misselijkheid en braken. 

Ter ondersteuning kunnen anti-emetica (medicatie tegen misselijkheid) worden gebruikt wanneer nodig. In ernstige gevallen of bij langdurige aanvallen wordt soms een injectie met bijvoorbeeld dihydro-ergotamine of toediening van zuurstof (bij clusterhoofdpijn) toegepast onder medische supervisie.

 

Preventieve behandeling: Als iemand zeer frequente of zware migraineaanvallen heeft (bijvoorbeeld ?2 per maand) kan een dagelijkse onderhoudsbehandeling aangewezen zijn. Het doel hiervan is het aantal aanvallen terug te dringen en de ernst te verminderen. 

Afhankelijk van het patiëntprofiel zijn verschillende profylactische middelen beschikbaar: vaak voorgeschreven zijn ?-blokkers (zoals propranolol), bepaalde anti-epileptica (valproaat, topiramaat) of tricyclische antidepressiva (amitriptyline). Deze middelen verlagen de prikkelbaarheid van de hersenen en kunnen zo migraineaanvallen voorkomen. 

Sinds kort zijn er ook nieuwe, specifieke migrainetherapieën ontwikkeld, zoals monoklonale antilichamen tegen CGRP of de receptor daarvan (erenumab, galcanezumab e.a.) en de zogenaamde gepants (kleine molecule CGRP-receptorantagonisten). Deze richten zich op een neuropeptide (CGRP) dat een sleutelrol speelt in het ontstaan van migraineaanvallen. 

Daarnaast kunnen sommige patiënten baat hebben bij niet-medicamenteuze maatregelen:leefstijlaanpassingen, voldoende slaap, regelmaat, vermijden van persoonlijke triggers, stressreductie en technieken als biofeedback of ontspanningsoefeningen dragen bij aan een betere migrainecontrole. Al met al wordt de migraine behandeling afgestemd op de individuele patiënt, vaak in overleg met huisarts of neuroloog, om zo een optimale balans te vinden tussen effectiviteit en bijwerkingen.

 

Impact op de werkvloer en productiviteit

Migraine heeft een aanzienlijke impact op het functioneren op de werkvloer. Doordat de aandoening vaak mensen treft in de meest productieve levensjaren (20-50 jaar), leidt het tot veel verzuimdagen en verminderde productiviteit op het werk. 

Het fenomeen stopt niet bij de dagen dat iemand volledig ziek thuis is (absenteïsme); een groot deel van het productiviteitsverlies ontstaat doordat mensen toch proberen te werken tijdens een migraineaanval, maar dan op sterk verminderde kracht. 

Uit onderzoek blijkt dat ongeveer 89% van het productiviteitsverlies door migraine toe te schrijven is aan dit presenteïsme, dus aanwezig zijn op het werk terwijl men eigenlijk door migraine niet goed kan presteren. Tijdens een aanval functioneert een werknemer vaak op minder dan de helft van zijn normale productiviteitsniveau vanwege de pijn, concentratieproblemen en bijverschijnselen. Dit heeft niet alleen gevolgen voor de persoon zelf (gemiste carrièrekansen, onzekerheid over baan en inkomen, frustratie), maar ook voor de werkgever en de economie in het algemeen. 

In de Verenigde Staten wordt geschat dat migraine verantwoordelijk is voor ongeveer 16% van alle productiviteitsverlies door ziekte op de werkvloer, wat de enorme maatschappelijke kosten onderstreept. Een betere herkenning en ondersteuning van werknemers met migraine, bijvoorbeeld door flexibiliteit, begrip en aanpassingen op de werkplek, kan helpen om dit verlies te verminderen. Daarnaast is adequate medische behandeling belangrijk om frequent verzuim te voorkomen en de betrokken werknemer zo optimaal mogelijk te laten functioneren.

 

Medivere testen voor darmmicrobioom en hormonen

Omdat zowel het darmmicrobioom als hormonale schommelingen migraine kunnen beïnvloeden, kan het inzichtelijk maken van deze factoren helpen bij het personaliseren van de behandeling. Er zijn tegenwoordig gespecialiseerde diagnostische testen beschikbaar om deze aspecten te onderzoeken. Zo biedt Medivere een Darm Microbioom Plus Zelftest (ontlastingstest) waarmee de samenstelling van de darmflora in een gecertificeerd laboratorium wordt geanalyseerd. Deze test kan aantonen of er dysbiose of afwijkingen in het microbioom zijn die mogelijk met migraine samenhangen. 

Daarnaast is er de Medivere Neurohormonale Screening Plus Zelftest, een gecombineerde speeksel- en urinetest die de status van diverse hormonen en neurotransmitters in kaart brengt. Hiermee kunnen hormonale disbalansen, zoals oestrogeentekort in de luteale fase of afwijkingen in stresshormonen, worden opgespoord. 

Beide tests worden thuis afgenomen en vervolgens professioneel geanalyseerd (ISO-gecertificeerd lab) om betrouwbare resultaten te leveren. Met deze inzichten kan een arts of therapeut gerichter advies geven, bijvoorbeeld suppletie ter verbetering van de darmflora, dieetaanpassingen of hormonale interventies in het kader van een integrale migrainebehandeling. 

Het gebruik van dergelijke tests is aanvullend; ze vervangen niet de reguliere diagnostiek, maar kunnen wel helpen om onderliggende oorzaken of bijdragen aan migraine beter te begrijpen en aan te pakken.

 

Bronnen:

 

 

https://thejournalofheadacheandpain.biomedcentral.com/articles/10.1186/s10194-020-1078-9#:~:text=that%20about%2017,On%20the%20other%20hand%2C%20higher

 

https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC9018445/#:~:text=of%20probiotics%20significantly%20decreased%20migraine,de%20Roos%20et%20al

 

 

https://www.hersenstichting.nl/hersenaandoeningen/migraine/#:~:text=Meer%20dan%2075

 

https://migrainetrust.org/live-with-migraine/self-management/migraine-and-hormones/#:~:text=The%20whole%20menstrual%20cycle%2C%20not,just%20before%20your%20period%20starts

 

https://www.hersenstichting.nl/hersenaandoeningen/migraine/

 

https://www.thuisarts.nl/migraine/ik-heb-migraine-man#:~:text=Neem%20rust%20als%20u%20merkt,Een%20aanval

 

https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/chronic-daily-headaches/in-depth/headaches/art-20046729#:~:text=professional%20may%20recommend%20that%20you,Promethegan

 

https://americanheadachesociety.org/research/library/burden-of-migraine-affects-family-career#:~:text=This%20is%20according%20to%20Buse%2C,be%20affected%20by%20the%20disease

 

https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S2173580823000366#:~:text=lifestyle%20www,showed%20a%20moderate%20burden

 

https://www.neurologyadvisor.com/news/chronic-migraine-burden-has-significant-impact-on-relationships-family-life/

 

https://www.lumc.nl/afdelingen/neurologie/ziektes-en-aandoeningen/migraine-en-clusterhoofdpijn/#:~:text=over%20migraine%20en%20clusterhoofdpijn%2C%20met,toegang%20tot%20de%20allernieuwste%20behandelmethoden

 

 

 

Belangrijke disclaimer: Dit artikel is alleen bedoeld ter informatie en vervangt niet het advies van een medische professional. Raadpleeg altijd een gekwalificeerde zorgverlener voor persoonlijk advies en behandeling met betrekking tot je gezondheid.

Medivere biedt testen aan die kunnen helpen bij het vaststellen van bepaalde gezondheidsproblemen. Het is echter belangrijk om te benadrukken dat deze testen alleen dienen ter ondersteuning van een diagnose en behandeling, en niet als vervanging daarvan. De testen zijn niet bedoeld voor zelfdiagnose en zelfbehandeling, en mogen niet worden gebruikt als basis voor het nemen van medische beslissingen zonder overleg met een arts of gekwalificeerde zorgverlener. Het is belangrijk om te onthouden dat de resultaten van de testen alleen een indicatie geven van mogelijke gezondheidsproblemen en dat verdere medische evaluatie en behandeling nodig kunnen zijn. Medivere is niet verantwoordelijk voor het nemen van medische beslissingen op basis van de testresultaten. 

DC